World Chronic Obstructive Pulmonary Disease Day

วันนี้ (วันพุธที่ 13 พฤศจิกายน 2556) ถูกกำหนดให้เป็นวันสำคัญของโลกที่ควรตระหนักถึง โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (World COPD Day) จึงขอนำประวัติความเป็นมา (แบบสั้น) ของโรคนี้มาฝากครับ


โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง หรือ Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) 

โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง ไม่ใช่โรคเดี่ยวๆ แต่เสมือนเป็นคำรวมที่ใช้อธิบายโรคปอดเรื้อรังชนิดที่มีสาเหตุจากการภาวะการจำกัดของลมหายใจเข้า (chronic lung diseases that cause limitations in lung airflow)

ภาพแสดง anatomy ปอดของคนปกติ

คำศัพท์การแพทย์ที่เคยใช้กันว่า COPD =  "chronic bronchitis" หรือ "emphysema" นั้นไม่ได้ใช้แล้วในปัจจุบัน เพราะ "chronic bronchitis" และ "emphysema" ถือเป็นส่วนหนึ่งในการวินิจฉัยโรค COPD

ภาพแสดงภาวะ emphysema 

ภาพแสดงภาวะ bronchitis 

การอุดกั้นอย่างเรื้อรังของหลอดลมทั่วปอดทั้งสองข้าง โดยมีพยาธิสภาพเกิดขึ้นที่หลอดลมขนาดเล็กและที่ถุงลม เนื่องจากการสูบบุหรี่อย่างต่อเนื่องหลายปี หรือ สารมลพิษอื่นๆนั้น  ก่อการระคายเคืองต่อหลอดลมและทำลายผนังถุงลม ทำให้เนื้อเยื่อซึ่งโยงยึดหลอดลมและถุงลมเสื่อมลง หลอดลมเล็กๆ ขาดการยึดโยงที่ดี จึงแฟบตัวได้ง่าย เกิดการอุดกั้นของอากาศที่ผ่านหลอดลมโดยเฉพาะในจังหวะของการหายใจออก ทำให้มีลมค้างอยู่ในถุงลมมากขึ้น (ถุงลมโป่งพอง) การมีลมค้างในถุงลมทำให้ผู้ป่วยสูดหายใจเข้าได้ไม่เต็มที่ และเกิดอาการเหนื่อยตามมา

อาการสำคัญที่พบบ่อย ในผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (The most common symptoms of COPD)

1.  breathlessness or a "need for air"  หายใจไม่ได้ตามปกติ

2.  excessive sputum production  ไอมีเสมหะมากผิดปกติ

3.  chronic cough  ไอเรื้อรัง

** อาการจะค่อยๆ เป็นมากขึ้นตามการเสื่อมของปอด และในที่สุดจะมีภาวะแทรกซ้อนหลายระบบตามมา จนกระทั่งเสียชีวิต **

Main risk factors for COPD

1.  Tobacco smoking

2.  Indoor air pollution (such as biomass fuel used for cooking and heating)

3.  Outdoor air pollution

4.  Occupational dusts and chemicals (vapors, irritants, and fumes)

แนวทางการป้องกันไม่ให้เกิดโรค โดยการหลีกเลี่ยงสาเหตุของโรค (เป็นหลักสำคัญ)

หากเป็นโรคแล้ว การดำเนินของโรคจะแตกต่างกันตามสาเหตุที่ได้รับไม่เท่ากัน 

การดำเนินโรคมี 4 ขั้น  ดังนี้

1.  ขั้นแรก  เป็นขั้นที่มีปัจจัยเสี่ยง และเริ่มมีการอุดกั้นของหลอดลมเล็กๆ ซึ่งเป็นระยะที่ผู้ป่วยยังไม่มีอาการ และพยาธิสภาพที่เกิดขึ้นในหลอดลมเล็กๆ เหล่านั้น สามารถกลับคืนสู่ปกติได้เมื่อหยุดรับสารพิษต่างๆ ดังกล่าวไว้ข้างต้น

2.  ขั้นที่ 2  มีการอุดกั้นของหลอดลมและความเสื่อมของถุงลมชัดเจน ซึ่งทราบได้จากการตรวจสมรรถภาพปอด ในขั้นนี้ผู้ป่วยมีอาการไอและเหนื่อยไม่มาก 

3.  ขั้นที่ 3  ผู้ป่วยจะมีอาการไอและเหนื่อยมากขึ้น ผลการตรวจสมรรถภาพปอดเสื่อมลงอีก 

4.  ขั้นที่ 4  ผู้ป่วยมีการเสื่อมของหลอดลมและถุงลมมาก มีภาวะเสี่ยงที่จะเกิดการหายใจล้มเหลวขึ้น ระยะนี้ผู้ป่วยจำเป็นต้องพึ่งพาออกซิเจน, ต้องเตรียม oxygen ไปใช้ที่บ้าน (Home oxygen therapy)

Facts

According to the latest WHO estimates (2004), currently 64 million people have COPD and 3 million people died of COPD. WHO predicts that COPD will become the third leading cause of death worldwide by 2030

ด้วยเหตุนี้ องค์การอนามัยโลก และองค์การโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง แห่งโลก จึงได้ร่วมกันกำหนดให้มีวันโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โลก (World COPD Day) ขึ้นเป็นประจำทุกปี โดยกำหนดให้วันพุธสัปดาห์ที่ 2 หรือ 3 ของเดือนพฤศจิกายนเป็นวันดังกล่าว เพื่อกระตุ้นเตือนให้ตระหนักถึงอันตรายจากโรคดังกล่าว

Reference สามารถอ่านเพิ่มเติมที่

COPD